Ngay từ thuở nhỏ, ta đã học cách tìm kiếm sự an toàn nơi thế giới bên ngoài: gia đình, học vấn, công việc, địa vị, tài sản… Thế nhưng, càng đạt được nhiều, nỗi bất an dường như càng lớn dần. Ta lo sợ mất đi những gì đang có, hoặc khắc khoải vì chưa đạt được điều mong muốn. Càng cố gắng nắm giữ, nội tâm càng bất ổn.
Bất an khởi sinh không phải vì đời sống thiếu thốn, mà bởi vì tâm trí không ngừng so đo và so sánh. Nó dựng nên một thước đo về "đủ" – và trong thước đo ấy, ta hiếm khi cảm thấy mình trọn vẹn.
Nỗi bất an thật sự không nằm ở ngoại cảnh, mà từ chính tâm trí luôn dao động. Nó dựng lại quá khứ, tưởng tượng tương lai và thêu dệt những kịch bản bất tận. Trong dòng chảy ấy, một "cái tôi" được hình thành – luôn muốn được bảo vệ, được công nhận, được thỏa mãn. Nhưng vì cuộc đời vốn vô thường, nên cái tôi ấy chưa bao giờ thấy đủ, mãi mãi sống trong bất an.
Những ý nghĩ này giống như những song sắt vô hình. Ta bước đi trong đời nhưng vẫn bị giam hãm bởi nỗi sợ hãi, tham vọng và khao khát. Nhà tù ấy không có thật, nhưng ta vẫn sống như thể nó đang trói buộc mình.
Mỗi suy nghĩ lo âu, mỗi so sánh, mỗi khao khát chưa thành đều giống như một sợi dây quấn quanh tâm. Dần dần, ta trở thành tù nhân của chính những câu chuyện do tâm trí tạo ra. Ngay cả khi đạt được thành công, sự nhẹ nhõm chỉ thoáng qua, rồi nỗi sợ mất mát lại hiện diện. Đây chính là vòng lặp bất tận của bất an.
Điều nghịch lý là: càng cố gắng tìm kiếm sự an toàn ở bên ngoài, ta càng xa rời sự an ổn thật sự. Chỉ khi quay vào bên trong, dừng lại để nhận diện những dao động của tâm, ta mới thấy rằng: bất an không phải kẻ thù, mà chỉ là một làn sóng đang đi qua. Khi nhận biết mà không đồng hóa, nỗi bất an dần tan rã, để lộ ra nền tảng tĩnh lặng vốn có.
Nhận diện nỗi bất an nơi nội tâm chính là bước đầu tiên trên hành trình Vô Niệm và Vô Ngã. Nếu không thấy rõ gốc rễ này, mọi nỗ lực tìm kiếm an lạc bên ngoài chỉ là chạy trốn. Nhưng khi nhìn thẳng vào bất an, quan sát nó trong tỉnh thức, ta bắt đầu mở ra cánh cửa trở về với bản thể – nơi không còn sợ hãi, không còn thiếu thốn, chỉ còn sự hiện hữu tự do và sáng trong.